Bohater to podstawa opowieści. Pisarze poświęcają długie godziny na dopracowanie głównych i pobocznych postaci w swojej historii. Korzystają ze specjalnych kwestionariuszy, w których padają pytania o ulubione potrawy protagonistów, przyjaciół z dzieciństwa i niecodzienne hobby. Ale są tacy bohaterowie, o których często nie myśli się wcale – nawet jeśli jest się pisarzem: postaci epizodyczne i statyści.

Kim jest postać epizodyczna?

Postaci epizodyczne to takie, które pojawiają się w powieści zaledwie na chwilę, wymieniają z protagonistą kilka zdań i znikają na zawsze. To może być pani na poczcie, od której nasz bohater odbiera przesyłkę, wścibska sąsiadka, którą mija w drodze do pracy albo policjant, który go przesłuchuje. Bardzo łatwo jest te postaci w książce zupełnie zlekceważyć i zredukować do roli gadających słupów, które nie mają żadnej osobowości. Jednak w ten sposób tracimy szansę na to, żeby dodać naszej opowieści szczegółowości i kolorytu.

Szkic postaci grubą kreską

Oczywiście, nikt nie wymaga od pisarza, aby wymyślał cały życiorys piekarza, u którego protagonista kupuje bułki. W przypadku postaci epizodycznych nie musimy bawić się w subtelności psychologiczne. Możemy zarysować ich bardzo grubą kreską, ponieważ w życiu też nie wgłębiamy się w meandry psychiki mijanych ludzi, a jedynie zauważamy ich cechy charakterystyczne. Jak taki zabieg działa w praktyce?

Oto tekst, w którym postać epizodyczna niczym szczególnym się nie wyróżnia:

Pani na poczcie jest tu przezroczysta, przez co sama scena wieje trochę nudą. Co się stanie, jeśli nadamy tej bohaterce charakteru?

Wreszcie podeszłam do okienka na poczcie. Obfita matrona z blond pasemkami klikała zapamiętale w klawiaturę komputera.

– Chwileczkę! – uniosła w górę pulchną, wymanikurowaną dłoń. – Zosiaaaaa! – wydarła się w kierunku zaplecza.

– Coooo? – usłyszałam przytłumiony głos dobywający się z kanciapy.

– Wstaw no mi kawki, co? Zaraz tu padnę.

Westchnęła ciężko i wzięła ode mnie awizo.

– Od wczoraj mam taką migrenę, że ledwo na oczy widzę. – rzuciła w nieokreślonym kierunku – O Jezu. – przewróciła oczami. – Jak z wczoraj awizo, to nie będzie. Trzeba odczekać, jak się z awizem przychodzi! – rzuciła mi mordercze spojrzenie.

– Tu jest napisane, że można odebrać. – chwyciłam papierek i pokazałam adnotację. Nie po to, kurna, odstałam tu pół godziny, żeby mnie baba z kwitkiem odprawiała.

– Napisane, napisane… – przedrzeźniała – Może i napisane, ale pani se myśli, że my od wczoraj popołudnia do 10.00 już zdążyłyśmy wszystkie listy posegregować? Pani nie jedyna tu pocztę dostaje.

– Tam jakieś leżą. – wskazałam kupkę kopert piętrzących się na półce z tyłu pomieszczenia – Może tam jest?
Żółte pasemka wstały z jękiem i ruszyły w stronę regału.

– Zosiaaaaa! – ryknęła, przeszukując stosik.

– Coooo?

– Daj dwie łyżeczki tej kawy! Od tego ciśnienia ledwo stoję.
Wróciła z brązową kopertą, którą rzuciła mi na blat. Chwyciłam przesyłkę i obejrzałam ją z obu stron.

– Przepraszam, ale tutaj nie ma adresata. – spojrzałam na kobietę. – Od kogo to jest?

– A skąd mam to wiedzieć? – rzuciła w moją stronę ekran dotykowy i rysik. – Proszę tutaj pokwitować odbiór.

Scena od razu nabiera rumieńców. Mimo że bohaterka epizodyczna jest naszkicowana bardzo grubą kreską, jest dość realistyczna (a nawet ma swój pierwowzór w rzeczywistości 😉 ).

Kolorowi statyści

Statyści to postaci znajdujące się w tle opowieści – ludzie w tłumie w scenach zbiorowych, osoby przechodzące w tle. To może być dwójka strażników miejskich, którzy patrolują ulice, bariści, którzy zamykają na noc kawiarnie, sprzątacze. Ponieważ tacy bohaterowie nie grają często zbyt dużej roli w opowieści, często w ogóle o nich nie myślimy. Bardzo często początkujący pisarze w ogóle nie wspominają o tym, że na ulicy poza głównym bohaterem są jacyś ludzie. A jeśli już napomykają o tym, to często nie wchodzą w żadne szczegóły. Ot, w książce pojawia się garstka przechodniów czy „jacyś mężczyźni”.

Tymczasem dopracowanie statystów to kolejny element, który może wzbogacić historię. Zaznaczenie, że w danym miejscu znajdują się inne postaci, zupełnie zmienia obraz, który pojawia się w głowie czytelnika. Jeśli główna bohaterka idzie ulicą miasta i w tekście nie pojawia żadna wzmianka o innych osobach, odbiorca będzie postrzegał tę ulicę jako opustoszałą. Jeśli natomiast dodamy statystów – tłum wylewający się z tramwaju, właścicieli kawiarni, którzy wystawiają na zewnątrz tablice z menu dnia, turystki paradujące w dżinsowych szortach i wystawiające do sierpniowego słońca opalone twarze – to miasto zaczyna żyć. A jeśli niektórym statystom dopiszemy kilka detali, cała scena nabierze dodatkowo realizmu i kolorytu. Może nasz bohater mija po drodze ratlerka w czapce w kształcie ananasa? Albo dwóch pijaczków, którzy kłócą się o jakąś Izabelę? Takie szczegóły potęgują wrażenie, że świat naszej opowieści jest realny i bogaty, że poza naszymi bohaterami, są tam inne postaci, które mają swoje historie.

Wykańczanie obrazu

Dodawanie takich szczegółów można porównać do wykańczania obrazu. Detal w opisie jakiegoś statysty czy zabawna kwestia postaci epizodycznej są jak ostatnie pociągnięcia pędzla, które nadają całemu dziełu głębi, realizmu i sprawiają, że całość wydaje się bardziej dopracowana. Dlatego warto poświęcić kilka chwil także naszym bezimiennym bohaterom – tym, którzy wzbogacają dalsze plany naszych opowieści.