Pisałam już sporo o pisaniu tekstów naukowych – przede wszystkim w tym cyklu. Często jednak takich tekstów nie piszemy samodzielnie, ale z innymi osobami. I tutaj rodzi się problem. Bo możemy sami nauczyć się pisać dobrze. Ale jak sprawić, żeby także nasi współautorzy pisali lepiej? Co zrobić, żeby nasze współprace rozwijały się gładko i zaowocowały dobrymi tekstami? Otóż możemy nauczyć się udzielać dobrej informacji zwrotną – czyli dawać dobry feedback.
Dlaczego warto dawać dobry feedback?
Efektywne przekazywania informacji zwrotnej nie jest łatwe, ale przynosi same korzyści. Po pierwsze sprawia, że nasi współautorzy robią to, co chcemy. Po drugie czyni współpracę lepszą i bardziej efektywną. Po trzecie – i to ważny aspekt, o którym nie powinniśmy zapominać – dając dobry feedback innym, uczymy ich, jak go dawać nam. Stajemy się zaczynem dla lepszej kultury pracy, co zmniejszy prawdopodobieństwo, że ktoś napisze nam nieprzyjemny komentarz na marginesie artykułu.
Cztery zasady dawania dobrego feedbacku
1. Skupiaj się na tekście, nie na autorze
Kiedy dajesz feedback, pisz o konkretnym problemie, który widzisz w tekście. Nie pisz, co myślisz o autorze. Nie snuj teorii o tym, dlaczego zrobił taki, a nie inny błąd. Nie mów mu, czego powinien się nauczyć. Takie komentarze mogą go tylko urazić.
Jeśli widzisz brak przecinka w tekście, napisz „W tym miejscu brakuje przecinka” albo ogólniej: „Przed słowem ‚który’ zawsze powinien być przecinek”. Takie uwagi są konstruktywne i pomocne. Nie pisz natomiast „Naucz się stawiać przecinki”. Taka uwaga niewiele wnosi i prawdopodobnie będzie odebrana jako niegrzeczna.
2. Wskazuj zarówno dobre, jak i złe rzeczy w tekście
W Polsce panuje coś, co nazywam „kulturą opieprzu”. Bardzo często skupiamy się na negatywach. W feedbacku na temat tekstu taka tendencja jest szczególnie szkodliwa. Po pierwsze, kiedy mówimy tylko o błędach w artykule, tworzymy fałszywe wrażenie, że autor nic nie zrobił dobrze. To może bardzo zniechęcać do pisania, a wielu akademików i tak ma już ogromny problem z motywacją do tworzenia tekstów. Po drugie jeśli autor artykułu nie dostanie informacji zwrotnej, że określony fragment jest napisany dobrze, to może go wyrzucić albo zepsuć przy przeróbkach. Kiedy piszemy, często trudno jest nam sobie wyobrazić, co spodoba się czytelnikowi. Dlatego informacja na temat tego, co czyta się dobrze i dlaczego, jest naprawdę cenna.
3. Nie pisz komentarzy, które są niemiłe, sarkastyczne, czy „zabawne”
Wydaje się, że to oczywiste, ale nie zliczę razy, kiedy widziałam, że ktoś pisze nieprzyjemne, ironiczne uwagi swoim współautorom. Po części jest to zrozumiałe – czytanie cudzych tekstów może być bardzo frustrującym doświadczeniem. Warto zdać sobie sprawę z tej frustracji i jakoś ją odreagować. Jednak nie powinniśmy dawać jej wyrazu w feedbacku. Będzie to odebrane jako niegrzeczne i nieprofesjonalne. Ktoś odwalił właśnie za nas ogromną pracę związaną z pisaniem pierwszej wersji artykułu. Warto to docenić. Pamiętajmy też, że te same osoby, którym teraz przejechaliśmy się po tekście, będą komentować w przyszłości to, co my napiszemy. Dlatego warto być uprzejmym, rzeczowym i pomocnym. Dawajmy takie komentarze, jakie sami chcielibyśmy otrzymać.
Jeśli poprawiamy bardzo frustrujący tekst, możemy najpierw zrobić „nieocenzurowaną” wersję feedbacku, a potem przejść przez nią jeszcze raz, przeczytać uważnie i wyrzucić wszystkie ślady irytacji. Warto zadać sobie przy tym pytanie – czy dany komentarz jest pomocny czy dołujący? Czy służy współautorowi i poprawie naszemu wspólnemu tekstowi, czy ulżeniu naszej frustracji?
Przy pisaniu komentarzy unikajmy wykrzykników, wielokrotnego pisania znaków zapytania i capslocka czyli pisania słów wielkimi literami TAK JAK ROBIĘ TO TUTAJ. Te wszystkie zabiegi sugerują gniew lub przynajmniej irytację.
4. Bądź konkretny
To najważniejsza rada ze wszystkich. Wskazuj dokładnie, gdzie widzisz problem i sugeruj konkretne rozwiązania. Nie pisz „ogólnie to dobrze”, a tym bardziej „ogólnie to fatalnie”. Wskaż, co jest dobre, a co wymaga poprawy i dlaczego. Jeśli widzisz, że w tekście brakuje jakichś informacji, to zamiast pisać „w tekście potrzeba więcej informacji” napisz konkretnie, czego brakuje: „w tekście powinniśmy podać średni wiek uczestników wraz z odchyleniem standardowym oraz ilość kobiet i mężczyzn”. Jeśli czegoś nie rozumiesz, wskaż moment, w którym się zgubiłeś i napisz, dlaczego czujesz się skonfundowany. Jeśli znasz rozwiązanie problemu w artykule, to albo podaj je w komentarzu, albo po prostu wprowadź je samodzielnie. Im więcej informacji podasz swojemu współautorowi, tym łatwiej będzie mu naprawić tekst i tym szybciej dojdziecie do najlepszej wersji.
Niekonkretny feedback jest bardzo frustrujący dla autora, ponieważ budzi poczucie bezsilności – wiadomo, że coś jest źle, ale nie wiadomo, co z tym zrobić. Brak konkretów wydłuża też znacznie czas pisania tekstu. Przede wszystkim dlatego, że tekst z niekonkretnym feedbackiem wróci do komentującego niepoprawiony.
Dawanie dobrego feedbacku to sztuka. Jednak jeśli podejmiemy ten wysiłek nauczenia się, jak udzielać informacji zwrotnych, zyskujemy naprawdę wiele – lepsze teksty naukowe, wyżej punktowane publikacje i efektywniejsze współprace.
